Kwartaalbijeenkomst 22 mei 2017 Margreet Visser over kinderen uit de knel
Eind mei was het weer tijd voor een kwartaakbijeenkomst in de Oranjehof te Wezep. Deze keer was de avond gewijd aan “kinderen uit de knel”. Dit programma, ontwikkeld door het Lorentzhuis te Haarlem in samenwerking met het KJTC (kinder en jeugdtraumacentrum), is bedoeld voor gezinnen verwikkeld in zeer complexe echtscheidingen. De naam van de methodiek is treffend gekozen en spreekt voor zich; in complexe echtscheidingssituaties komen de kinderen vaak in de knel tussen hun vechtende ouders en de kampen die hierbij vaak in de omgeving ontstaan.
Margreet Visser, vanuit het KJTC al vanaf het begin betrokken in de ontwikkeling van het programma, begint de avond met wat cijfers. 70.000 kinderen krijgen jaarlijks te maken met een scheiding van hun ouders. Bij 30% hiervan ontstaan hierbij bijkomende problemen maar veelal normaliseert dit na 1 a 2 jaar. Ongeveer 15% van de scheidingen ontaard uiteindelijk helaas in een zogeheten vechtscheiding, waarbij het gaat om ongeveer 3000 kinderen op jaarbasis. Visser wijdt het hoge percentage vechtscheidingen aan meerdere factoren. Zo hebben vanaf 1998 beide ouders gezag in geval van een scheiding, is de positie van vaders flink verbeterd, zijn mensen mondiger geworden en leven wij mede door het Internet in een samenleving waarin men bewuster is van hun rechten. Ook lijkt de maakbaarheid van de samenleving het volgens Visser moeilijker om te dealen met de tragiek van het leven. Allemaal ingrediënten die samen ten grondslag lijken te liggen aan misschien wel de grootste bron van kindermishandeling in ons land, waaruit de noodzaak tot ontwikkelen van deze prachtige methodiek is geboren.
De interventie Kinderen uit de knel is strak geprotocolleerd en kent 8 sessies van 2 uur. Er is een oudergroep en een kindergroep die gelijktijdig draaien en actief het netwerk betrekken is een vereiste. Omdat in de rechtbank geen relaties worden geregeld moeten al voor de start van het programma alle lopende rechtszaken on hold gezet worden, anders heeft het programma geen kans van slagen. Omdat veel van de verwijzingen via de rechter lopen (in een semi vrijwillig of gedwongen kader) is het bij aanmelding een vereiste dat ouders zelf bellen of mailen en het eerste intakegesprek is met de ouders samen. In de eerste intake wordt gescreend of er capaciteit is tot verandering en er wordt gekeken of er bereidheid is bij ouders. Is dit een JA, dan worden ouders in de tweede intake eerst kort apart gezien. In dit gesprek wordt in kaart gebracht wat er wederzijds voortdurend wordt getriggerd waardoor de vechtsituatie doorgaat. Is het trauma uit de relatie of al uit vroeger jaren of allebei? In het deel waarin ouders weer samen zijn vatten de therapeuten kort samen wat ze in het gesprek met de ouder hebben besproken.
Door de voortdurende demonisering en oplopende stress is betrekken van het netwerk verplicht en cruciaal. In een netwerkbijeenkomst vertellen vrijwilligers van villa Pinedo over hun ervaringen toen hun ouders scheidden. Het netwerk draagt bij om ook buiten de bijeenkomsten de ingezette lijn vast te kunnen houden. Door uitgebreid stil te staan bij de demoniserende patronen, gaan de ouders herkennen wat zij aan het doen zijn. Er wordt aandacht geschonken aan het maken van een coherent verhaal over de scheiding voor de kinderen en uitleg gegeven over de werking van ons stress systeem. De ouders maken een presentatie voor de kinderen over wat zij hebben geleerd en wat zij de kinderen wensen. De kinderen maken een presentatie voor de ouders waarin zij laten zien wat het voor hen betekent wat hun ouders doen. Het worden vaak prachtige ontroerende bijeenkomsten waar de nadruk weer komt te liggen op de onvoorwaardelijke liefde en het belang van de kinderen. Nieuwe oplossingen worden bedacht en ingevoerd om ouders weer samen te laten werken met hulp van het netwerk. In de laatste bijeenkomst wordt geëvalueerd en afgesloten.
Opvallend is dat 60 tot 70 procent van de ouderstellen hoogopgeleid zijn en bovenmodaal verdienen. Na de scheiding vallen ze vaak terug tot een modaal inkomen en er is dus alleen in financiële zin veel om over te strijden. Ouders zijn vaak zo in strijd verwikkeld dat er totaal geen focus meer is op de kinderen en hebben vaak geen idee hoe het voor de kinderen is. In iedere bijeenkomst komen ervaringsgerichte oefeningen terug. Margreet doet er een met de aanwezigen op deze kwartaalbijeenkomst. 4 “ouders” moeten op hele lage stoeltjes gaan zitten en aan weerskanten zijn twee rijen mensen die lelijke dingen naar elkaar roepen over de hoofden van de kinderen. Ook is er stilzwijgen van beide kanten, wat misschien nog wel heftiger voelt als wanneer er wel tekst wordt gebruikt. Het is mooi hoe zo het veelgehoorde :”maar mijn kind merkt niets van de scheiding hoor, ik praat nooit lelijk over mijn ex” in perspectief komt te staan. Ook loopt iedereen om de beurt naar een van de kinderen en fluistert een boodschap voor de andere ouder in het oor van het kind. Mooi hoe zo het ervaringsgerichte betrokken wordt en veel verduidelijkt.
Na het doornemen van de onderzoeksresultaten, die er positief uit zien, besluiten we de avond. Het was een mooie bijeenkomst, Margreet Visser bedankt!